OKUL REDDİ & OKUL FOBİSİ ÜZERİNE BİLGİLER

Okul çocuk için bulunduğu aile ortamından çok daha geniş bir sosyal grupla yakın ilişkilerin ilk olarak kurulduğu zamandır. İster anaokulu ister ilköğretim ile başlasın çocuk için hayatının en önemli olaylarından birisidir. Okul çocuğun dış dünyaya açılarak bulunduğu ortamdan daha karmaşık bir sosyal çevreyi deneyimlemesidir.

Her gelişimsel basamak gibi bu dönemin de belli bir alıştırma basamağı vardır. Daha doğrusu belli bir bedensel, zihinsel ve psiko-sosyal yeterliliği olması gerekmektedir. Eğer bu alanlardan herhangi birinde yeterli olgunluğa erişilmediyse çocuğun okula adapte olmasında sıkıntılar yaşanmaktadır. Okul reddi ve/ veya fobisi ağırlıklı olarak psiko-sosyal yeterliliğin tamamlanmadığı durumlarda ortaya çıkmaktadır.

Yeni başladığı okul hayatına kısa adaptasyon döneminden sonra uyum gösteremeyen çocuklar okuldan korkar, okuldan kaçmaya çalışır, okula gitmek istemez ya da okula gitme vakti yaklaştığında aşırı kaygılı olur. Hatta bazen hastalık belirtileri gösterir. Verilen bu tepkiler okul fobisi veya okul reddi diye tanımlanan davranış bozukluğuna sebep olabilir.

Bu durumun ardında en sık ayrılık anksiyetesi yatmakla beraber, sağlıklı bağlanma ilişkisi oluşmaması en gerideki eksikliktir. Ayrılık anksiyetesi okul reddine yol açtığında bu sıkıntıyı daha önceden farklı sebeplerle de olsa evden ve ailesinden ayrı olduğunda da yaşar. Ama durum okul reddi değil de fobisi ise, çocuk ebeveynleri kendisine okulda eşlik etse de yine oradan korkar ve endişe eder. Ardında “okula girmek istemiyorum” mesajı vardır. Anneyle kurulan bağımlı ilişki de buna neden olabilmektedir. Bazı anneler aşırı koruyucu yaklaşır. Bu durumda çocuğun anneye bağımlı olmasına neden olur. Hatta anne çocuğu okula başlayacağı zaman farkında olmadan çocuğunu kaybetme kaygısıyla örtülü olarak çocuğuna okulun pek de güvenli bir yer olmadığı mesajı verir. Yani anne kendi yerini öğretmene, yani bir yabancıya bırakmaktan duyduğu kaygıyı ister istemez çocuğuna aktarır. Bu da çocuğun okuldan korkmasına neden olur. Aslında bağımlı olmayı ve ayrılık korkusunu çocuğa aşılayan annedir. Annede çocukta okula gidildiğinde hasta olacağı, kaza geçireceği, hatta ölebileceği duygusuna kapılabilmektedir. Bazen okula gitmek istese de bilinmeyene karşı duyulan korku çocuğu engeller.

Diğer yandan çocuğun okula başladığı dönemde ebeveynlerden birinin hasta olması, yahut küçük kardeşin evde kalıp her zaman anneyle keyifli vakit geçireceğini düşünmesi de okul reddi ya da fobisine neden olabilmektedir. Özel öğrenme güçlüğü, kekemelik, fiziksel deformasyonlar da okul reddine neden olabilmektedir.

Yapılan araştırmalar bu sorunu yaşayan her bireyin kendi şartlarında değerlendirilmesi gerektiğini, her çocuğun içsel nedenlerinin tespit edilip ona uygun danışmanlık ile sorunun ortadan kaldırılması gerektiğini vurgulamaktadır.

Seyhan Çelikkıran